|| श्री ज्ञानेशो भगवान विष्णू ||
राम कृष्ण हरी !
माउलींच्या जीवनातील काही भाग ...आज इथे मांडण्याचा प्रयत्न करतोय .
आई वडील गेल्यावर हि भावंडे बरेच दिवस आपेगावी राहिली , असे मुक्ताबाईंच्या अभंगावरून दिसते ., निवृत्ती ज्ञानेश्वर कोरान्नाचे अन्न | संभाळी सोपान मजलागी || मुक्ताबाई म्हणतात , ' देवा आईवडील गेले तेव्हा मी लहान होते . निवृत्ती व ज्ञानेश्वर कोरान्नाचे अन्न मागण्यास जात असत .' ( कारण तिथे अपेगावी ब्राह्मणांची घेरे नसल्यामुळे मराठ्यांकडेच भिक्षा मागावी लागत होते व तयंचे शिजलेले अन्न कसे घेतील ? म्हणून कोरान्नाचे अन्न मागत असत .) जेव्हा निवृत्ती व ज्ञानेश्वर कोरान्न मागण्यास जात असत , तेव्हा सोपानदेव घरी मुक्ताई ला सांभाळीत असे . त्यांना करमणूक म्हणून निवृत्तीनाथांनी निवृत्तिपट व ज्ञानेश्वरांनी ज्ञान पट ( आपण जी प्रतिमा खाली पाहता तोच हा ज्ञानपट असे खेळण्याकरिता करून दिले होते . ते खेळण्याची रीत अशी कि ,या ज्ञान पटात १ ते ७३ व निवृत्तिपटात १ ते ८५ अंक आहेत . प्रत्येक अंकांना जन्म , माया वैगेरे संज्ञा आहेत . काही साधन वाची व काही फलवाचि संज्ञा आहेत . शुभ कर्माचे फल उत्तम लोकांची प्राप्ती व अशुभ कर्माचे फल अधोगती असे आहे . उदा . ज्ञान पटात १० अंकाची संज्ञा ताप आहे . तय्तून शिडी निघून ती स्वर्ग या तेवीस अंकाच्यात गेले आहे . शिडीने वर जायचे . तसेच यात काही साप आहे त्या सापाच्या मुखातून खाली शेवट असेल त्या गृहात जायचे . याची खेळण्याची रीत अशी कि , हातात सहा कवड्या घेऊन डाव टाकावा .तय्त जेवढ्या कवड्या चित्त पडतील , तितके अंक मोजून गोटी पुढे पुढे वर सरकवत जाने . जर शिडीच्या घरात गोटी गेली तर एकदम शिडी जेथवर जाईल तिथ पर्यंतवर जाने व कदाचित सापाच्या मुखात गेली कि मग त्याच्या शेपुटाच्या घरात जाने . शेवटी असेखेळता खेळता ज्याची मोक्षाच्या घरात गेली ज्याची गोटी तो जिंकला व दुसरा हरला . हा दोघांचच खेळ आहे . सध्या आपण सापशिडी मुलांना खेळायला देतो या जागी हा ज्ञानपट दिला तर किती बरे होईल .मुल संस्कारिक बनतील अधिकाधिक हो कि नाही ?
ज्ञानपटा च्या कल्पने करिता मी हि प्रतिमा बनवली आहे . आणि माउलींच्या कृपेने हा ज्ञानपट अजून तरी नेट वर उपलब्ध नाही कोठे .आता सर्वाना पहिला हि मिळेल माउली खूप खूप धन्यवाद कि आपण मला हे बनवण्याची संधी दिली .
आदरणीय पारख यांच्या ज्ञानेश्वर चरित्रावरून तसेच गुलाबराव महाराज माधानकर यनि सुद्धा हा पट छापून प्रसिद्ध केला आहे इतकाच कि पुस्तकात .
धन्यवाद !
कसा वाटला ते नक्की कळवां
आपला ,
अक्षय भोसले
८४५१८२२७७२